शरद पवार इन्स्पायर फेलोशिप (SPIF) – कृषी क्षेत्रासाठी

शरद पवार इन्स्पायर फेलोशिप (SPIF) – कृषी २०२५-२६

यशवंतराव चव्हाण केंद्राने महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांच्या अडचणी लक्षात घेऊन सुरू केलेली शरद पवार इन्स्पायर फेलोशिप (SPIF) ही एक महत्त्वाची पुढाकार आहे.

आज शेतकऱ्यांसमोर अल्प उत्पादन, पिकानंतरचे नुकसान, हवामान बदल, जमिनीचा ऱ्हास अशा अनेक समस्या उभ्या आहेत. या फेलोशिपद्वारे अशा समस्यांवर उपाय देऊ शकणाऱ्या तरुण उद्योजकांना, स्टार्टअप्सना आणि नवोन्मेषकांना संधी दिली जाते.

हा १२ महिन्यांचा प्रवास आहे ज्यात निवड झालेल्या फेलोजना खालील आधार मिळतो:

• तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन

• कौशल्य आणि क्षमता-विकासासाठी प्रशिक्षण

• आर्थिक सहाय्य

या सगळ्या मदतीमुळे त्यांच्या कल्पना प्रत्यक्ष शेतकऱ्यांच्या आयुष्यात बदल घडवणाऱ्या, टिकाऊ आणि बाजारपेठेत उतरवता येतील अशा उपायांत रूपांतरित होतात.

२०२५-२६ ची थीम

या वर्षीच्या फेलोशिपचे उद्दिष्ट आहे –

• शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे

• शेती टिकाऊ बनवणे

• हवामान बदलाच्या आव्हानांना सामोरे जाण्यास मदत करणे

फेलोशिपसाठी निवडलेले स्टार्टअप्स आणि उद्योजक हे नाविन्यपूर्ण तंत्रज्ञानाधारित उपाय घेऊन येतात. ते उपाय प्रत्यक्ष अंमलात आणता येतील असे असतात, मग ते प्रोटोटाइप असो किंवा सुरुवातीच्या टप्प्यातील व्यवसाय मॉडेल.

या उपक्रमातून शेतकऱ्यांच्या खऱ्या अडचणींवर काम होणार आहे – अल्प उत्पादन, पिकानंतरचे नुकसान, जमिनीची गुणवत्ता कमी होणे आणि हवामानातील बदल यांसारख्या आव्हानांवर.

उद्दिष्टे :

महाराष्ट्रातील तरुणांना शेतीत नवे प्रयोग आणि नवकल्पना आणायला प्रोत्साहन देणे गरजेचे आहे. आजच्या काळात शेतीसमोरील मोठ्या आव्हानांवर तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून सोपे आणि प्रभावी उपाय शोधणे शक्य आहे. या प्रक्रियेत तरुणांना बूटकॅम्प्स, प्रत्यक्ष शेतात प्रयोग आणि तज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनाद्वारे थेट अनुभव घेता येतो. यामुळे केवळ त्यांचे कौशल्य वाढते असे नाही, तर ग्रामीण भागातील शाश्वत विकास आणि शेतकरी कल्याणात योगदान देणारी एक मजबूत कम्युनिटी तयार होते.

ऑफर :

फेलो्सना त्यांच्या नवकल्पनांना जलद गतीने पुढे नेण्यासाठी संपूर्ण सहाय्य दिले जाते:

• आर्थिक सहाय्य: प्रत्येक टप्प्यावर ₹50,000 ची फेलोशिप; उत्कृष्ट कामगिरी करणाऱ्यांसाठी बीजारोपण निधी.
• तांत्रिक सहाय्य: प्रोटोटायपिंग लॅब्स, चाचणी सुविधा आणि को-वर्किंग स्पेसचा प्रवेश.
• मार्गदर्शन: कृषीशास्त्रज्ञ, उद्योगतज्ज्ञ आणि यशस्वी उद्योजकांकडून मार्गदर्शन.
• क्षमता विकास: तिमाही बूटकॅम्प्स, कार्यशाळा आणि व्यवसाय सादरीकरण प्रशिक्षण.
• बाजारातील संधी: शेतकरी, सहकारी संस्था आणि गुंतवणूकदारांशी नेटवर्किंगची संधी.
• पायलट चाचणी: उपायांचा प्रमाणित प्रयोग करून स्केलिंगपूर्वी सुधारणा करण्यासाठी प्रत्यक्ष शेतात चाचण्या.

हे सहाय्य फेलो्सना केवळ त्यांच्या संकल्पनांना प्रत्यक्ष रूप देण्यास मदत करत नाही, तर त्यांना व्यवसायात यश मिळविण्यासाठी आवश्यक साधने आणि ज्ञानही उपलब्ध करून देते.

पात्रता : 

महाराष्ट्रातील तरुण उद्योजक, विद्यार्थ्यां आणि तंत्रज्ञान उत्साहींना शेतीसाठी नवकल्पना आणण्याची संधी

आम्ही शोधत आहोत:

• स्टार्टअप्स आणि इनोव्हेटर्स – प्रोटोटाइप किंवा MVP असलेले कृषी-तंत्रज्ञान उद्योजक

• डेव्हलपर्स आणि टेक उत्साही – शेतकी समस्या सोडवण्यासाठी सोल्यूशन्स तयार करणारे व्यक्ती

• विद्यार्थी आणि अभियंते – नवीन कृषी व्यवसाय कल्पना असलेले पदवीधर

अर्हता निकष:

• निवास: महाराष्ट्राचे रहिवासी असणे आवश्यक

• शिक्षण: कृषी, अभियांत्रण, तंत्रज्ञान किंवा अन्य व्यावसायिक क्षेत्रातील किमान ४ वर्षांचा पदवी अभ्यासक्रम पूर्ण केलेला असणे आवश्यक

• वय: २२–३० वर्षे

• प्रतिबद्धता: फेलोशिपदरम्यान इनोव्हेशन/स्टार्टअपवर पूर्ण वेळ काम करणे आवश्यक

• प्रोफाइल: प्रोटोटाइप, MVP किंवा प्रारंभीच्या व्यवसाय मॉडेलसह स्टार्टअप्स, इनोव्हेटर्स, डेवलपर्स, विद्यार्थी किंवा अभियंते

मुख्य लक्ष केंद्रित क्षेत्रे:

1. प्रिसिजन अ‍ॅग्रिकल्चर सोल्यूशन्स

   • AI, IoT, ब्लॉकचेन किंवा अन्य आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून मातीची गुणवत्ता, पाणीचे घटक आणि वनस्पती आरोग्य रिअल-टाइममध्ये तपासण्यासाठी जलद, अचूक आणि परवडणारी पद्धती तयार करा.

2. पिक नंतर होणारे नुकसान कमी करणे

   • नाशवान पिकांची शेल्फ लाईफ वाढवा आणि पिक नंतर होणारे नुकसान कमी करा.

3. डाळिंबातील बॅक्टीरियल ब्लाइट सोल्यूशन

   • बॅक्टीरियल ब्लाइट लवकर ओळखणे आणि प्रभावी उपचार प्रोटोकॉल तयार करणे.

4. नाशवान उत्पन्नाचे संवर्धन

   • फळे आणि भाज्यांचे टिकाऊ संरक्षण.

5. पर्यावरणपूरक कृषी पॅकेजिंग

   • शाश्वत, बायोडिग्रेडेबल पॅकेजिंग सोल्यूशन्स डिझाईन करणे.

6. एक्सपोर्ट-ग्रेड अवशेष तपासणी

   • आधुनिक तंत्रज्ञान वापरून जलद आणि परवडणारी अवशेष तपासणी पद्धती विकसित करणे.

7. अन्नातील अपवित्रता शोधणे

   • ताजे उत्पन्न, दुग्धजन्य उत्पादने, प्रक्रिया केलेले अन्न आणि रेडी-टू-ईट अन्न तपासण्यासाठी पोर्टेबल सोल्यूशन्स तयार करणे.

8. नवीन ऊर्जा चालवणारी शेती साधने

   • कमी इंधन/देखभाल आवश्यक असलेली आणि नवीकरणीय ऊर्जा वापरून कार्य करणारी साधने.

9. रासायनिक कीटकनाशकाचे पर्याय

   • जैविक पर्यायी उपाय शोधणे.

10. पारंपरिक धान्य क्रांती

    • पारंपरिक भारतीय धान्यांपासून आरोग्यदायी अन्न तयार करणे जे फास्ट-फूडच्या जागी वापरले जाऊ शकते.

11. लहान व सीमांत शेतकऱ्यांसाठी यंत्रसज्जता

    • लहान जमिनीसाठी किफायतशीर आणि बहुउद्देशीय शेती मशीनरी, जी मजुरीचा ताण कमी करेल.

12. किफायतशीर शेतातील पाणी व्यवस्थापन सोल्यूशन्स

    • कमी खर्चिक स्मार्ट सिंचन, जलसंचयन आणि भूजल पुनर्भरण प्रणाली तयार करणे.

13. इतर संबंधित कृषी सोल्यूशन्स

    • वरील क्षेत्रांव्यतिरिक्त, अनसुलभ कृषी गरजांसाठी नविन तंत्रज्ञान, व्यवसाय मॉडेल किंवा हस्तक्षेप तयार करणे.

हा कार्यक्रम महाराष्ट्रातील तरुणांना शेतीत नवकल्पना आणण्यासाठी आणि ग्रामीण भागात शाश्वत बदल घडवून आणण्यासाठी तयार केला आहे.

स्वरूप :

फेलोशिपचा उद्देश म्हणजे जास्तीत जास्त शिकणे आणि प्रत्यक्ष जगात फरक पडणे.

मुख्य शिकण्याचे घटक:

1. प्रेरणादायी कथा

   • यशस्वी उद्योजक, इनोव्हेटर्स आणि बदल घडवणाऱ्या लोकांच्या प्रवासांशी परिचय

   • खऱ्या जीवनातील ग्रामीण नवकल्पना आणि प्रभावी कृषी-तंत्रज्ञान उपायांची उदाहरणे

2. प्रत्यक्ष प्रोजेक्टवर काम करणे

   • फेलो स्वतःच्या इनोव्हेशन किंवा स्टार्टअप प्रोजेक्टवर संपूर्ण कार्यक्रमादरम्यान काम करतात

   • बूटकॅम्प्स आणि कार्यशाळांमध्ये शिकलेल्या संकल्पनांचा प्रत्यक्ष उपयोग

3. तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन

   • उद्योगतज्ज्ञ, कृषीशास्त्रज्ञ, स्टार्टअप मार्गदर्शक आणि शैक्षणिक क्षेत्रातील तज्ज्ञांकडून मार्गदर्शन

   • नियमित प्रश्नोत्तर सत्रे आणि वैयक्तिक mentoring

4. प्रात्यक्षिक भेटी

   • प्रगत शेत, कृषी प्रक्रिया युनिट्स आणि सहकारी संस्था भेट देऊन प्रत्यक्ष अनुभव घेणे

   • शेतकऱ्यांशी संवाद साधून प्रोटोटाइप्स आणि उपायांवर थेट अभिप्राय मिळवणे

5. केस स्टडीज

   • यशस्वी कृषी व्यवसाय मॉडेल्स आणि नाविन्यपूर्ण तंत्रज्ञानाचे सखोल अभ्यास

   • राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय नवकल्पनांची तुलना

हा कार्यक्रम फेलोला फक्त ज्ञान मिळवून देत नाही, तर त्यांना प्रत्यक्ष अनुभव घेऊन आपल्या नवकल्पनांना अधिक प्रभावी करण्याची संधी देखील देतो.

SPIF फेलोशिपची निवड प्रक्रिया / अर्ज प्रक्रिया 

SPIF फेलोशिपची निवड प्रक्रिया महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी प्रत्यक्ष परिणाम साधू शकणाऱ्या सर्वोत्तम कृषी-नवप्रवर्तकांना ओळखण्यासाठी तयार केली आहे.

स्टेज 1 – ऑनलाईन स्क्रीनिंग

• अर्ज नवकल्पना, अंमलबजावणीसाठी शक्यता, परिणामकारकता आणि मोठ्या प्रमाणावर लागू होण्याची क्षमता यावरून मूल्यमापन केले जातात.

• टॉप ८० अर्जदारांची निवड केली जाते.

स्टेज 2 – मुलाखत फेरी

• शॉर्टलिस्ट केलेल्या उमेदवारांना Agricultural Development Trust (ADT), सह्याद्री फार्म्स नाशिक आणि यशवंतराव चव्हाण सेंटर (YCC) च्या पॅनेलकडे आपले आयडिया सादर करावे लागतात.

• अंतिम ४० फेलो निवडले जातात.

मूल्यमापन निकष:

• नवकल्पना (Innovation): नवीनता आणि IP क्षमता

• अंमलबजावणी (Feasibility): प्रत्यक्ष उपयोगात येण्याची शक्यता

• परिणाम (Impact): शेतकऱ्यांसाठी फायदे आणि शाश्वतता

• विस्तार क्षमता (Scalability): मोठ्या प्रमाणावर वाढवता येण्याची क्षमता

• तयारी (Deployment Readiness): MVP/प्रोटोटाइप स्टेज

फेलोशिपची कालावधी आणि कार्यक्रम

ही फेलोशिप डिसेंबर २०२५ ते नोव्हेंबर २०२६ या १२ महिन्यांच्या कालावधीसाठी चालते, ज्यामध्ये प्रत्येक तिमाहीत महत्वाचे टप्पे आणि पुनरावलोकन बिंदू निश्चित केले आहेत.

ही फेलोशिप फक्त ज्ञान देत नाही, तर प्रत्यक्ष प्रोजेक्टवर काम करून नवप्रवर्तनाला बाजारात उतरण्यायोग्य बनवण्याची संधी देते.

SPIF फेलोशिपची शिकण्याची यात्रा

ही फेलोशिप तांत्रिक, उद्योजकीय आणि नेतृत्वाचे मॉड्यूल्स एकत्र करते:

ही शिकण्याची यात्रा फेलोला तांत्रिक कौशल्य, व्यवसाय चालवण्याची क्षमता आणि नेतृत्व विकास यामध्ये सर्वसमावेशक अनुभव देते.

सविस्तर माहितीसाठी अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या. click here

अर्ज सादर करण्यासाठी येथे क्लिक करा : click here 

सर्व फेलोशिप ची माहिती व अर्जासाठी खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करा.

शरद पवार इन्स्पायर फेलोशिप इन एज्युकेशन - बाल शिक्षण

शरद पवार इन्स्पायर फेलोशिप इन एज्युकेशन

शरद पवार इन्स्पायर साहित्य फेलोशिप

शरद पवार इन्स्पायर फेलोशिप-कृषी क्षेत्रासाठी (SPIF)

Home page  : click here 

                 Follow me to get more such important information. And to stay connected with me, join the channel given below.

WhatsApp Group : Click here 

Telegram channel : Click here 

Download App  for daily update: click here 

Follow on google news : click here 

WhatsApp channel : click here